Οστεοπόρωση - Η σιωπηλή ασθένεια

Οι ειδικοί την έχουν χαρακτηρίσει «σιωπηλή ασθένεια», «αθόρυβη επιδημία», «σιωπηλός κλέφτης» κ.λ.π. επειδή αυτή εξελίσσεται ουσιαστικά χωρίς συμπτώματα και προσβάλλει ολοένα και περισσότερα άτομα.

                                    

• Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπολογίζεται ότι ένας στους οκτώ πολίτες θα υποστεί κάταγμα σπονδυλικής στήλης εξ’ αιτίας της Οστεοπόρωσης.

• Στην Ευρώπη οι διανυκτερεύσεις στα νοσοκομεία ασθενών με Οστεοπόρωση ανέρχονται στις 500.000 κάθε χρόνο και αναμένεται μέσα στα επόμενα 50 χρόνια να διπλασιαστούν.

• Στις ΗΠΑ περισσότερο από 20 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από Οστεοπόρωση και περίπου 1,5 εκατομμύριο θα υποστούν ένα κάταγμα λόγω Οστεοπόρωσης.

• Το ποσοστό των γυναικών που κάποια στιγμή θα παρουσιάσουν Οστεοπόρωση αγγίζει παγκόσμια το 45%.

• Τα κατάγματα εξ’ αιτίας της νόσου και οι επακόλουθες αναπηρίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία των ηλικιωμένων, καθώς είναι αναγκαία συνήθως η νοσηλεία και η κατ’ οίκον περίθαλψη.

Τι είναι όμως η Οστεοπόρωση;

Η Οστεοπόρωση είναι μία ύπουλη νόσος, η οποία προσβάλλει κυρίως γυναίκες στην εμμηνόπαυση, αλλά και άνδρες μεγάλης ηλικίας. Είναι η πάθηση των οστών η οποία χαρακτηρίζεται από προοδευτική αποδυνάμωση της οστικής μάζας (οστική πυκνότητα) και διαταραχή της «αρχιτεκτονικής» τους. Αποτέλεσμα αυτής της πάθησης είναι η ελάττωση της φυσικής αντοχής του σκελετού, ο οποίος καθίσταται έτσι πιο αδύναμος και πιο εύθραυστος και η πρόκληση καταγμάτων γίνεται αναπόφευκτη. Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μία διευκρίνηση μεταξύ των όρων της Οστεοπόρωσης και της Οστεοπενίας. Και οι δύο φυσικά αφορούν το ίδιο πρόβλημα (των οστών) αλλά σε διαφορετική φάση της εκδήλωσης τους. Η Οστεοπενία είναι το στάδιο πριν την Οστεοπόρωση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα εξελιχθεί οριστικά σε Οστεοπόρωση. Στόχος της εκάστοτε θεραπευτικής αγωγής είναι να επανέλθουν τα οστά από το στάδιο της Οστεοπόρωσης σε αυτό της Οστεοπενίας. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει κατατάξει τις γυναίκες σε τρεις κατηγορίες με βάση την κατάσταση του σκελετού τους.

• Στις φυσιολογικές

• Σε αυτές που έχουν Οστεοπενία

• Σε αυτές που έχουν Οστεοπόρωση

Ο όρος «οστική μάζα» ή «οστική πυκνότητα» αντιπροσωπεύει την πυκνότητα του οστού, η οποία αποτελείται κυρίως από άλατα ασβεστίου, κολλαγόνο και διάφορα άλλα μέταλλα. Οσο μεγαλύτερη είναι αυτή τόσο ισχυρότερα είναι τα οστά.

Ας μην ξεχνούμε ότι τα οστά μας είναι ένας ζωντανός ιστός που υπόκειται στη συνεχή διεργασία της ανανέωσης των κυττάρων (Οστική Αναδόμηση), κατά την οποίαν νέα κύτταρα αντικαθιστούν συνεχώς τα παλιά, με αποτέλεσμα τη συνεχή αναγέννηση των οστών.

Στα άτομα νεαρής ηλικίας ο ρυθμός παραγωγής νέου οστού είναι ταχύτερος από αυτόν της απορρόφησης του παλιού από τον οργανισμό. Το αποτέλεσμα είναι η οστική μάζα να αυξάνεται προοδευτικά και να φτάνει τη μέγιστη τιμή της γύρω στην ηλικία των 25-30 ετών και να διατηρείται περίπου μέχρι τα 35 στα ίδια επίπεδα.

Αυτή η μέγιστη τιμή εξαρτάται κυρίως από κληρονομικούς παράγοντες, αλλά και από άλλους εξωγενείς, όπως είναι η σωματική άσκηση και η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου κατά τα χρόνια της ανάπτυξης.

Μετά την ηλικία των 35 αρχίζει μία σταδιακή απώλεια της οστικής μάζας και στα δύο φύλα, με ένα ρυθμό της τάξης του 0.3-0.5% το χρόνο. Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, λόγω της ταχείας μείωσης των οιστρογόνων, ο ρυθμός αυτός αυξάνεται σημαντικά σε 1-3% απώλεια οστικής μάζας το χρόνο και μπορεί να φτάσει ακόμα και μέχρι τα 7-8%.

Οι ειδικοί επισημαίνουν με έμφαση ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης Οστεοπόρωσης εξαρτάται από τα «αποθέματα» οστικής μάζας που έχει εξασφαλίσει ο οργανισμός μέχρι την ηλικία των 30 περίπου ετών, σε συνδυασμό με τον ρυθμό απώλειας της αργότερα.

Οσο δηλαδή μεγαλύτερη οστική μάζα «αποθηκεύσουμε», τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος Οστεοπόρωσης από την απώλεια της αργότερα.

Η Οστεοπόρωση διακρίνεται σε 2 κύριες κατηγορίες.

Την Ιδιοπαθή και τη Δευτεροπαθή.

Η Ιδιοπαθής Οστεοπόρωση είναι η συχνότερη και εμφανίζεται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων με 2 τύπους.

• Η Μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση (Τύπος Ι) είναι η Οστεοπόρωση που εμφανίζεται στις γυναίκες οι οποίες βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, δηλαδή περίπου στην ηλικία των 45-50 ετών και οφείλεται στην ταχεία απώλεια οστικής μάζας, λόγω της ραγδαίας μείωσης των οιστρογόνων στο γυναικείο οργανισμό.

• Η Γεροντική Οστεοπόρωση (Τύπος ΙΙ) παρουσιάζεται μετά την ηλικία των 70-75 ετών και στα δύο φύλα και οφείλεται στην διαταραχή των ορμονών που ρυθμίζουν τον οστικό μεταβολισμό.

Η Δευτεροπαθής Οστεοπόρωση οφείλεται,

• Στην παρενέργεια κάποιας πάθησης (ρευματοειδής αρθρίτιδα, υπερθυρεοειδισμός, παθήσεις του παραθυρεοειδούς, νεοπλάσματα, ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια κ.λ.π.)

• Συνέπεια κάποιας θεραπευτικής αγωγής (χρόνια λήψη κορτιζόνης, αντιπηκτικών, αντιεπιληπτικών κ.λ.π.)

• Η ακόμα και λόγω κατάχρησης αλκοόλ, καπνίσματος, καφεΐνης κ.λ.π.

Ποια τα συμπτώματα;

                                             

Το πρόβλημα με την Οστεοπόρωση είναι ότι δεν υπάρχουν ευδιάκριτα συμπτώματα ή κάποια άλλα προειδοποιητικά σημεία της πάθησης, μέχρι τη στιγμή που θα προκληθεί κάποιο κάταγμα. Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης και του μηριαίου είναι τα πιο συνηθισμένα. Τα συμπτώματα της Οστεοπόρωσης μπορούν εμφανιστούν μετά την εκδήλωση της νόσου, με πόνους στη σπονδυλική στήλη λόγω μικροκαταγμάτων ή με καθίζηση ή παραμόρφωση των σπονδύλων με αποτέλεσμα την κύφωση ή ελάττωση του ύψους του πάσχοντα. Πολλές φορές ο πόνος στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης μετά από ορθοστασία είναι και το μοναδικό σύμπτωμα Οστεοπόρωσης.

Εκτός από τα πιο πάνω η Οστεοπόρωση είναι συχνά υπεύθυνη για τη μεγάλη συχνότητα των καταγμάτων στην περιοχή του ισχίου και του καρπού.

Ποιοι οι παράγοντες κινδύνου και ποιοι κινδυνεύουν;

Η οστική μάζα των γυναικών είναι εκ φύσεως μικρότερη συγκριτικά με αυτή των ανδρών. Η απότομη μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων λόγω εμμηνόπαυσης, αυξάνει το ρυθμό απώλειας της οστικής μάζας, όπως προαναφέραμε, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να είναι πιο ευάλωτες και να βρίσκονται αντιμέτωπες με την ύπουλη αυτή ασθένεια πολύ πιο γρήγορα από τους άνδρες.

Η αύξηση δε του μέσου όρου ζωής έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να ζουν το 1/3 περίπου της ζωής τους, χωρίς την προστατευτική ασπίδα των οιστρογόνων που τις προφυλάσσει από την Οστεοπόρωση.

Σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για το γυναικείο φύλο είναι επίσης η πρώιμη εμμηνόπαυση πριν από τα 45, η προεμμηνοπαυσιακή ανεπάρκεια οιστρογόνων, η αφαίρεση των ωοθηκών και η αμηνόρροια.

Πολλοί λανθασμένα πιστεύουν ότι η Οστεοπόρωση είναι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση. Η αλήθεια όμως είναι ότι και οι άνδρες μπορούν να προσβληθούν από την ασθένεια, αλλά αυτό δεν συμβαίνει τόσο συχνά επειδή:

• Οι άνδρες έχουν εκ φύσεως μεγαλύτερη οστική μάζα.

• Δεν υφίστανται την απότομη μείωση των οιστρογόνων.

• Ο ρυθμός απώλειας της οστικής τους μάζας είναι σταθερός.

Υπάρχουν όμως και αρκετοί άλλοι παράγοντες κινδύνου, μικρότερης μεν σημασίας, αλλά που αφορούν και τα 2 φύλα, όπως:

• Το χαμηλό σωματικό βάρος σε σχέση με το ύψος, λόγω της συμβολής του λιπώδους ιστού στην παραγωγή των οιστρογόνων.

• Διατροφικοί παράγοντες, λόγω έλλειψης Ασβεστίου και Βιταμίνης D.

• Κληρονομικοί (γενετικοί) παράγοντες

• Οι παράγοντες τρόπου ζωής (καθιστική ζωή και απουσία σωματικής άσκησης, κάπνισμα, υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης κ.λ.π.)

• Το γήρας (Γεροντική Οστεοπόρωση)

• Φάρμακα και νοσήματα (που σχετίζονται με την εκδήλωση της Δευτεροπαθούς Οστεοπόρωσης όπως αναφέραμε πιο πάνω)

Πρόληψη.

Οπως σε όλες σχεδόν τις παθήσεις, έτσι και στην Οστεοπόρωση ισχύει το αρχαίο ρητό, «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν». Είναι δηλαδή προτιμότερη και ευκολότερη η πρόληψη της ασθένειας παρά η θεραπεία της.

Η πρόληψη θα πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία σε μία προσπάθεια «αποθήκευσης» όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας οστικής μάζας, ούτως ώστε να θωρακίσει το σκελετό μας για όλη την υπόλοιπη μας ζωή.

Θα πρέπει δε να δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα σε δύο κυρίως τομείς.

Στη διατροφή η οποία παίζει σημαντικότατο ρόλο στην πρόληψη της Οστεοπόρωσης γι’ αυτό και συνίσταται η ικανή λήψη τροφών πλούσιων σε περιεκτικότητα ασβεστίου, όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), τα ψάρια (σολομός, σαρδέλλες, τόνος), οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, διάφορα όσπρια κ.λ.π.

Στην άσκηση η οποία είναι επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες πρόληψης της Οστεοπόρωσης και σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφή αποτελούν το πιο σίγουρο μέτρο πρόληψης της Οστεοπόρωσης. Η άσκηση βοηθά όχι μόνο στην ενδυνάμωση των μυών αλλά και των οστών, ενώ βελτιώνεται παράλληλα η φυσική κατάσταση του οργανισμού και η αίσθηση της ισορροπίας με ελαχιστοποίηση του κινδύνου των πτώσεων και συνεπώς των καταγμάτων. Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε την ιδιαίτερη σημασία που παίζει η κατάλληλη ένταση, η συνέπεια και η συνέχεια στα προγράμματα άσκησης και κινησιοθεραπείας. Επίσης με την άσκηση εκπαιδευόμαστε στη σωστή στάση που πρέπει να έχει το σώμα μας σε όλες τις βασικές θέσεις, όρθια, καθιστή, ύπτια και πρηνή.

Αλλοι παράγοντες πρόληψης της Οστεοπόρωσης είναι η κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου εργασίας και κατοικίας μας, η αποφυγή της κατάχρησης καπνίσματος, αλκοόλ, καφεΐνης κ.λ.π.

Διάγνωση.

Η Διάγνωση της Οστεοπόρωσης γίνεται βασικά με δύο τρόπους:

• Η Μέτρηση της Οστικής Πυκνότητας (Οστική Πυκνομετρία) η οποία γίνεται με ακτινογραφική εξέταση στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο ή στον καρπό και μας δείχνει με σαφήνεια την κατάσταση των οστών τη δεδομένη στιγμή, όπως επίσης χρησιμεύει και για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. H πιο πάνω μέτρηση γίνεται και με υπερηχογραφική εξέταση κυρίως στη φτέρνα.

• Η Μέτρηση του Οστικού Μεταβολισμού (Απώλεια Οστικής Πυκνότητας) γίνεται με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις αίματος και ούρων (Οστικοί Δείκτες), που προσδιορίζουν προϊόντα είτε της οστικής αποδόμησης είτε του οστικού σχηματισμού. Με αυτούς εντοπίζεται και υπολογίζεται με σημαντική ακρίβεια ο ρυθμός απώλειας της οστικής πυκνότητας. Οι ειδικές αυτές εξετάσεις αίματος και ούρων είναι, οι μετρήσεις της Δεοξυπυριδινολίνης ή Dpd, του Καρβόξυ-τελοπεπτιδίου του κολλαγόνου ή β-CTX (Cross Laps), του Αμινο-τελοπεπτιδίου του κολλαγόνου ή NTX, καθώς και άλλων κατάλληλων βιοχημικών δεικτών όπως της Οστικής Αλκαλικής Φωσφατάσης, Οστεοκαλσίνης, Ασβεστίου, Φωσφόρου κ.λ.π. Η περιοδική μέτρηση των δεικτών αυτών είναι πολύ σημαντική για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Αυξημένα επίπεδα οστικών δεικτών υποδεικνύουν αυξημένο ρυθμό οστικής αποδόμησης ή σχηματισμού, ενώ τα μειωμένα επίπεδα υποδεικνύουν ανταπόκριση στη θεραπεία.

• Μελετάται επίσης μία εξέταση γονιδίων για τον εντοπισμό τυχόν προδιάθεσης για την ανάπτυξη της πάθησης.

Για τις γυναίκες οι πιο πάνω διαγνωστικές εξετάσεις πρέπει να γίνονται απαραίτητα κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης.

Νεότερες όμως μελέτες υποστηρίζουν ότι περίπου το 19% των γυναικών εμφανίζουν συμπτώματα Οστεοπόρωσης πριν την εμμηνόπαυση, που σημαίνει ότι οι εξετάσεις αυτές είναι καλύτερα να γίνονται έγκαιρα, με τα πρώτα συμπτώματα της κλιμακτηρίου.

Για τους άνδρες οι εξετάσεις αυτές πρέπει να γίνονται περίπου στην ηλικία των 65 ετών.

Θεραπεία.

Οπως ήδη έχουμε αναφέρει, η πρόληψη της Οστεοπόρωσης είναι καλύτερη και ευκολότερη από τη θεραπεία της.

Από τη στιγμή όμως που η Οστεοπόρωση έχει ήδη μπει στη ζωή μας, τότε επιβάλλεται η θεραπευτική αγωγή.

Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα μπορέσουμε να ανακόψουμε το ρυθμό της οστικής απώλειας και να σταθεροποιήσουμε στα επιθυμητά επίπεδα την οστική πυκνότητα.

Πέραν των όσων έχουμε αναφέρει πιο πάνω σχετικά με τα μέτρα πρόληψης της Οστεοπόρωσης, τα διάφορα φάρμακα που χρησιμοποιούνται έχουν ως στόχο πέραν από αυτόν της υποχώρησης του πόνου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, τη μείωση της οστικής απώλειας και την αύξηση του οστικού μεταβολισμού.

Ολες οι θεραπείες, με εξαίρεση τα οιστρογόνα, μπορούν να χορηγηθούν και στους άνδρες.

Τα κυριότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση αυτής της «σιωπηλής ασθένειας» είναι:

• Τα οιστρογόνα (θεραπεία υποκατάστασης ορμονών) και αφορά τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Με τη χορήγηση των οιστρογόνων διατηρείται η οστική πυκνότητα και μειώνεται ο κίνδυνος καταγμάτων. Τα οιστρογόνα επίσης ανακουφίζουν από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (εξάψεις, κολπική ξηρότητα κ.λ.π.), δρουν ευεργετικά στις πάσχοντες από αρτηριοσκλήρωση και καρδιοαγγειακά προβλήματα και μειώνουν τον κίνδυνο της εμφάνισης της νόσου Αλτσχάϊμερ. Τα οιστρογόνα δεν μπορούν όμως να χορηγηθούν σε γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο του μαστού, με ηπατική νόσο ή είχαν πρόσφατο καρδιοαγγειακό επεισόδιο.

• Η Καλσιτονίνη η οποία έχει αναλγητική δράση σε ασθενείς με οξύ πόνο λόγω σπονδυλικών καταγμάτων. Είναι δε κατάλληλη ως εναλλακτική θεραπεία στις γυναίκες που δεν μπορεί να τους χορηγηθούν οιστρογόνα.

• Τα Διφωσφονικά με αποτελεσματική δράση στη μείωση των καταγμάτων.

• Τα Φθοριούχα όπου η λήψη φθορίου βοηθά στο σχηματισμό οστού, με έντονο ωστόσο προβληματισμό όσον αφορά την ποιότητα του οστού που δημιουργείται και στις διάφορες παρενέργειες που προκαλεί (ναυτία, εμετός, διάρροια).

• Τα Αναβολικά Στεροειδή όπου αυξάνουν την οστική πυκνότητα αλλά ταυτόχρονα και τη μυϊκή μάζα, με σημαντικά όμως μειονεκτήματα ειδικά στις γυναίκες επειδή προκαλούν αρρενοποίηση (τριχοφυΐα κ.λ.π.).

• Η Ραλοξιφένη ένα νέο φάρμακο υπό μελέτη, όπου «μιμείται» την ευεργετική δράση των οιστρογόνων.

• Το Ασβέστιο και η Βιταμίνη D όπου ο συνδυασμός αυτός είναι ιδιαίτερα ευεργετικός για τα οστά και ανεξάρτητα από οποιανδήποτε άλλη θεραπευτική αγωγή, συνίσταται η χορήγηση τους σε καθημερινή βάση.

• Αλλα φάρμακα βρίσκονται επίσης στα στάδια ερευνών για την αντιμετώπιση της Οστεοπόρωσης όπως το στρόντιο, η παραθορμόνη, η αυξητική ορμόνη, ο αυξητικός παράγων κ.λ.π.

Η επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία και τη βαρύτητα της νόσου. Η επιλογή είναι αυστηρά έργο του ειδικού γιατρού ο οποίος πιθανόν να συστήσει συνδυασμένη θεραπεία.

Προλάβετε την Οστεοπόρωση πριν σας προλάβει.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας χαρακτήρισε την Οστεοπόρωση «σιωπηλή επιδημία», επειδή σύμφωνα με τα στοιχεία της οργάνωσης, ένα στα τέσσερα άτομα και των δύο φύλων εμφανίζει Οστεοπόρωση, ενώ ταυτόχρονα εκτιμά ότι κατά τα επόμενα 50 χρόνια τα κατάγματα που οφείλονται στην Οστεοπόρωση θα τετραπλασιαστούν.

Η Οστεοπόρωση προσβάλλει συνεχώς περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως και σήμερα θεωρείται πιο θανατηφόρα ακόμη και από τον καρκίνο του μαστού, της μήτρας και των ωοθηκών μαζί;

Ωστόσο το μέλλον δεν μπορεί να είναι και τόσο απογοητευτικό, επειδή ακριβώς σήμερα η Οστεοπόρωση μπορεί και να προβλεφθεί και να προληφθεί.

Η θωράκιση του οργανισμού μας με ασβέστιο από την πλούσια σε ασβέστιο διατροφή μας από την παιδική ηλικία, όταν ο οργανισμός «κτίζει» τα οστά, σε συνδυασμό με την κατάλληλη άσκηση, μπορούν και να προλάβουν αλλά και να σταματήσουν την Οστεοπόρωση προτού αυτή μας προλάβει.

 

 

 

Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Helicobacter pylori)

Το βακτηρίδιο του έλκους.

                                                                   

Το 1983 οι B.J. Marshall και J.R. Warren διαπίστωσαν ότι στο στομάχι πολλών ασθενών που έπασχαν από χρόνια γαστρίτιδα ή πεπτικό έλκος υπήρχε ένα μικρόβιο το οποίο κατάφεραν να καλλιεργήσουν και να απομονώσουν και το ονόμασαν, λόγω του σχήματος και της θέσης του, Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Για την ανακάλυψή τους δε αυτή τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 2005.

Η ανακάλυψη του Ελικοβακτηρίδιου του πυλωρού, αποκάλυψε και την αιτιοπαθογένεια πολλών παθήσεων του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου και καθόρισε νέους τρόπους θεραπείας τους.

Οι επιστήμονες πίστευαν, μέχρι τότε, ότι το έλκος οφείλεται σε διαιτητικούς παράγοντες, στο άγχος, στην τοξική δράση ορισμένων ενδογενών παραγόντων, όπως το υδροχλωρικό οξύ και η πεψίνη του στομάχου και σε λήψη αναλγητικών φαρμάκων όπως π.χ. η ασπιρίνη. Παρά το γεγονός ότι και σήμερα ακόμα δεν αμφισβητείται ο σημαντικός ρόλος του υδροχλωρικού οξέος του στομάχου και η ελκογόνος δράση της ασπιρίνης, οι θεωρίες αυτές δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την αιτιοπαθογένεια του πεπτικού έλκους.

Με τα νέα αυτά δεδομένα, παθήσεις όπως η γαστρίτιδα, το πεπτικό έλκος και το λέμφωμα του στομάχου είναι σήμερα κατανοητές και ιάσιμες. Ακόμα και ο καρκίνος του στομάχου θεωρείται ότι μπορεί να προληφθεί.

Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori) είναι ένα μικροαερόφιλο Gram (-) βακτηρίδιο, το οποίο έχει σχήμα ελικοειδές, εξ’ ου και το όνομα του. Χαρακτηριστικό του είναι η ικανότητα του να ζει και να επιβιώνει στο ισχυρά όξινο περιβάλλον του στομάχου. Για την επίτευξη της δημιουργίας αποικιών, το Ελικοβακτηρίδιο χρησιμοποιεί το μαστίγιο του για να διαπεράσει ενεργά τη βλέννα και να φτάσει στο στρώμα των επιθηλιακών κυττάρων του στομάχου. Επιπλέον, παράγει ουρεάση, που διασπά την ουρία σε διοξείδιο του άνθρακα και αμμωνία, συμβάλλοντας στην εξουδετέρωση του γαστρικού οξέος του στομάχου.

Έχει δε αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους κύριους παράγοντες δημιουργίας πεπτικών ελκών, καθώς και για το ότι ευθύνεται για το σύνολο σχεδόν των άλλων παθήσεων του γαστρεντερολογικού συστήματος, όπως γαστρίτιδα, δυσπεψία κλπ.

Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες αναφέρουν ότι το Ελικοβακτηρίδιο ευθύνεται για το 90% περίπου του δωδεκαδακτυλικού έλκους και για το 80% του γαστρικού έλκους.

Επίσης, μια πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη επιβεβαίωσε τη σύνδεση του Ελικοβακτηριδίου με την ανάπτυξη καρκίνου και λεμφώματος του στομάχου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του στομάχου σε ασθενείς με χρόνια γαστρίτιδα από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού υπολογίζεται ότι είναι 6 φορές μεγαλύτερος από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι το πρώτο βακτηρίδιο το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ως καρκινογόνος παράγοντας 1ης τάξεως.

Φορέας του Ελικοβακτηριδίου είναι ο ανθρώπινος οργανισμός και μεταδίδεται μέσω της στοματικής ή και εντεροστοματικής οδού. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι το μικρόβιο αυτό υπάρχει και σε νερά των πηγαδιών. Επίσης, έχει ανευρεθεί στα κόπρανα του ανθρώπου. Με την κατάποση μολυσμένου υλικού το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποικίζει το βλεννογόνο του στομάχου.

Ο αποικισμός αρχίζει από την παιδική ηλικία και εξαρτάται από διάφορους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και κακές συνθήκες υγιεινής, δηλαδή έλλειψη κατάλληλου νερού και σύγχρονης τουαλέτας, όχι συχνό πλύσιμο χεριών με σαπούνι, η πυκνοκατοίκηση, η γενετική προδιάθεση και διάφοροι άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Σχεδόν τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού είναι φορείς του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και αυτό σχετίζεται περισσότερο με την κοινωνικοοικονομική τάξη παρά με τη φυλετική. Υπολογίζεται ότι στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες τα ποσοστά λοίμωξης κυμαίνονται γύρω στο 30%, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες τα ποσοστά λοίμωξης αγγίζουν το 80-90%.

Επίσης, το Ελικοβακτηρίδιο προσβάλλει περίπου το 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών σε σύγκριση με το 20% των ατόμων κάτω των 40 ετών.

Το 50% των Ελλήνων, κυρίως άνω των 30 ετών, υπολογίζεται ότι φέρει στον οργανισμό του το Ελικοβακτηρίδιο.

Η λοίμωξη με το Ελικοβακτηρίδιο έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, όπου η μόλυνση παρατηρείται σε μεγάλο ποσοστό στην παιδική ηλικία, γεγονός που θεωρείται ότι έχει ιδιαίτερη σημασία για την πρόκληση καρκίνου του στομάχου.

Επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας δεν μπορεί από μόνο του να εξολοθρεύσει το Ελικοβακτηρίδιο, αυτό μπορεί να βρίσκεται στο στομάχι για δεκαετίες χωρίς όμως να εκδηλώνονται και τα απαραίτητα συμπτώματα. Υπολογίζεται δε ότι πέραν του 80% των προσβεβλημένων με το Ελικοβακτηρίδιο ατόμων, είναι ασυμπτωματικοί.

Ασθενείς με τη νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό λοίμωξης από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Τον συσχετισμό του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού με τη νόσο Αλτσχάιμερ έδειξαν τα αποτελέσματα πρωτοποριακής έρευνας της Γαστρεντερολογικής κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου και της Γ’ Νευρολογικής κλινικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια του 25ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι μελέτες έδειξαν ότι οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό ενεργού λοίμωξης από το ελικοβακτηρίδιο στο στομάχι και επιπλέον διαπιστώθηκε ότι η εκρίζωση του ενδεχομένως να μεταβάλει τη φυσική πορεία της νόσου σε 2-5 χρόνια, ιδιαίτερα όταν αυτή είναι στα αρχικά της στάδια.

Στο πλαίσιο της έρευνας μελετήθηκαν 65 ασθενείς με Αλτσχάιμερ, εκ των οποίων το 88% είχε ενεργή λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο. Μετά την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου οι ασθενείς άρχισαν να επικονωνούν με το περιβάλλον και να βοηθούν τον εαυτό τους.

Η ανίχνευση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού

Η ανίχνευση του Ελικοβακτηριδίου στον οργανισμό, εκτός από την επεμβατική μέθοδο της βιοψίας μέσω ενδοσκόπησης, γίνεται εξίσου αποτελεσματικά με πολύ μεγάλη ακρίβεια και αξιοπιστία, με τη μέθοδο της «Αναπνοής» (Breath Test), καθώς επίσης και με την ανίχνευση του αντιγόνου του Ελικοβακτηριδίου στα κόπρανα (HpSA Test), επειδή αυτό αποβάλλεται μέσω των κοπράνων.

Η ανίχνευση των αντισωμάτων του Ελικοβακτηριδίου στο αίμα, δεν είναι πλέον αξιόπιστη μέθοδος, επειδή τα αντισώματα αυτά μειώνονται πολύ αργά (1-3 χρόνια), ώστε αυτά να εξακολουθούν να παραμένουν στο αίμα ασθενών και μετά την επιτυχή εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου, δίδοντας έτσι ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

Η ανίχνευση του αντιγόνου του Ελικοβακτηριδίου στα κόπρανα (HpSA Test - Helicobacter Pylori Stool Antigen) έχει εγκριθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και συνάδει και με τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Maastricht), ως μία αξιόπιστη μη επεμβατική μέθοδος ανίχνευσης του Ελικοβακτηριδίου προ και μετά τη θεραπεία.

Έχει ευαισθησία 95% και ειδικότητα 94%.

Πέραν του σύγχρονου τρόπου ζωής, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την αλλαγή της διατροφής μας, είναι επίσης πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε και τον ρόλο του Ελικοβακτηριδίου, στην εξέλιξη και εξάπλωση των γαστρεντερικών παθήσεων, για να μπορέσουμε να τις αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα και να βοηθήσουμε στην πρόληψη τους, διασφαλίζοντας έτσι την προάσπιση της υγείας μας και της ποιότητας της ζωής μας.

 

Θυρεοειδική λειτουργία (Thyroid function)

Τι είναι ο Θυρεοειδής αδένας; Τι είναι ο υποθυρεοειδισμός και τι ο υπερθυρεοειδισμός;

                                              

Ο Θυρεοειδής αδένας είναι ένας μικρός αλλά από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο κάτω μέρος του τραχήλου και μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα. Έχει σχήμα θυρεού και αποτελείται από δύο λοβούς, τον αριστερό και τον δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό. Αν και το μέγεθός του είναι μικρό, η σημασία του για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού είναι τεράστια, καθώς από αυτόν εξαρτώνται πολλές λειτουργίες των συστημάτων του οργανισμού μας.

Επειδή ακριβώς οι θυρεοειδικές ορμόνες δρουν σε όλα τα οργανικά συστήματα του ανθρωπίνου σώματος, οι εκδηλώσεις που προκύπτουν από τη δυσλειτουργία τους είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Επίσης, η σειρά εμφάνισης των συμπτωμάτων στην πορεία της νόσου δεν είναι συγκεκριμένη και ποικίλει από ασθενή σε ασθενή, γι’ αυτό και η πρώιμη διάγνωση του προβλήματος είναι απαραίτητη για τη σωστή εκτίμηση και έγκαιρη θεραπεία από τον κλινικό ιατρό.

Ο θυρεοειδής αδένας παράγει φυσιολογικά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών, τη θυροξίνη (Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την καλσιτονίνη, η οποία παίζει ρόλο στην ομοιόσταση του ασβεστίου και στον οστικό μεταβολισμό.

Πολλές φορές και για διάφορους λόγους, η λειτουργία αυτού του σημαντικού αδένα διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να παράγεται μεγαλύτερη ή μικρότερη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών, καταστάσεις που ορίζονται ως υπερθυρεοειδισμός και υποθυρεοειδισμός αντίστοιχα.

Η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH) παράγεται από την υπόφυση και είναι κυρίως υπεύθυνη για τον έλεγχο της σύνθεσης των θυρεοειδικών ορμονών T3 και Τ4. Η έκκριση της TSΗ ρυθμίζεται από την ορμόνη απελευθέρωσης της θυρεοτροπίνης (TRH) που εκκρίνεται από τον υποθάλαμο και από την άμεση δράση των θυρεοειδικών ορμονών στην υπόφυση.

ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ

Υποθυρεοειδισμός είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία έχουμε μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών ή ανεπάρκεια στη λειτουργία τους. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να είναι πρωτοπαθής, δηλαδή να οφείλεται σε βλάβη του ίδιου του θυρεοειδούς, είτε δευτεροπαθής, να οφείλεται δηλαδή σε βλάβη της υπόφυσης, η οποία παράγει τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH) ή ακόμα και τριτοπαθής όπου η αιτία εμφανίζεται στον υποθάλαμο.

Η συχνότερη πρωτοπαθής αιτία υποθυρεοειδισμού είναι η αυτοάνοση καταστροφική θυρεοειδίτιδα (Hashimoto), κατά την οποία το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς σχηματίζει αυτοαντισώματα που επιτίθενται εναντίον του θυρεοειδή αδένα. Επίσης, στην περίπτωση αυτή ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να συνδυάζεται και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως π.χ. με λεύκη, ερυθηματώδη λύκο, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.α.

Άλλη αιτία πρωτοπαθούς υποθυρεοειδισμού είναι η καταστροφή του αδένα είτε από την επίδραση ακτινοβολίας στην περιοχή του τραχήλου για θεραπευτικούς σκοπούς, είτε από την επίδραση φαρμάκων και ραδιενεργού ιωδίου για την αντιμετώπιση υπερθυρεοειδισμού. Εννοείται ότι σε περιπτώσεις υπερλειτουργίας του αδένα που υποβάλλονται σε θυρεοειδεκτομή, προκύπτει μόνιμος υποθυρεοειδισμός που χρειάζεται συνεχή ορμονική υποκατάσταση.

Η κυριότερη αιτία δευτεροπαθούς υποθυρεοειδισμού είναι κάποιο αδένωμα της υπόφυσης, ενώ η τριτοπαθής αιτία είναι σπάνια και οφείλεται σε όγκους της περιοχής, λοιμώξεις και αγγειακές ανωμαλίες.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ:

• Μείωση των Τ3 και Τ4

• Αύξηση της TSH.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ:

• Αύξηση σωματικού βάρους

• Αύξηση Χοληστερίνης

• Αρτηριακή υπέρταση – Βραδυκαρδία – Μυξοίδημα - Δύσπνοια

• Αίσθηση κρύου – Υποθερμία - Χλομάδα άκρων

• Ξηροδερμία – Τριχόπτωση – Εύθραυστα νύχια

• Αναιμία – Ληθαργία

• Δυσκοιλιότητα – Ανορεξία

• Εύκολη κόπωση – Μυαλγίες – Κράμπες

• Μυϊκές αδυναμίες – Διάχυτα άλγη

• Οίδημα βλεφάρων

• Ελάττωση μνήμης – Κατάθλιψη

• Διαταραχές περιόδου – Στειρότητα – Ανικανότητα

• Υπερπρολακτιναιμία – Γαλακτόρροια

• Νοητική καθυστέρηση στα νεογνά

ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ

Υπερθυρεοειδισμός ονομάζεται το κλινικό σύνδρομο που προκύπτει από την ύπαρξη αυξημένων επιπέδων θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και το οποίο έχει ως επακόλουθο την αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού του ανθρώπινου οργανισμού. Πρόκειται για πάθηση που δείχνει «προτίμηση» στο γυναικείο φύλο καθώς παρουσιάζει δεκαπλάσια συχνότητα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.

Συνηθέστερη αιτία του υπερθυρεοειδισμού είναι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη (Νόσος Graves). Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα που αφορά στη δημιουργία αντισωμάτων τα οποία διεγείρουν τον θυρεοειδή αδένα για να παράγει μεγάλη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών. Τα ακριβή αίτια της νόσου Graves είναι ακόμα άγνωστα αλλά φαίνεται ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση και είναι πιθανόν παράγοντες όπως το έντονο στρες ή η προσβολή από κάποιον ιό να εμπλέκονται στην πυροδότηση της νόσου.

Άλλο αίτιο πρόκλησης υπερθυρεοειδισμού είναι τα τοξικά αδενώματα του θυρεοειδούς. Πρόκειται για υπερπλασία των αδένων του θυρεοειδούς, τα κύτταρα των οποίων αρχίζουν να παράγουν ανεξέλεγκτα θυρεοειδικές ορμόνες απορρυθμίζοντας τον οργανισμό.

Τέλος, ένα άλλο αίτιο που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών είναι οι θυρεοειδίτιδες, οι οποίες αναφέρονται σε φλεγμονές του θυρεοειδούς και οφείλονται σε άγνωστους ακόμα λόγους.

Περισσότερο σπάνια αίτια υπερθυρεοειδισμού είναι οι διαταραχές της λειτουργίας της υπόφυσης και η εξωγενής λήψη μεγάλων δόσεων θυρεοειδικών ορμονών.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ:

• Αύξηση των Τ3 και Τ4

• Μείωση της TSH.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΥ:

• Απώλεια σωματικού βάρους

• Καρδιακή ανεπάρκεια – Υπέρταση

• Ταχυκαρδία – Καρδιακές αρρυθμίες

• Γενική υπερκινησία – Ταχύπνοια – Δύσπνοια

• Θερμό και εφιδρωμένο δέρμα

• Δυσανεξία στη ζέστη

• Λέπτυνση τριχών

• Νευρικότητα – Ευερεθιστικότητα – Αϋπνία – Εξάψεις

• Υπερκινητικότητα γαστρεντερολογικού και διάρροια

• Τρεμούλιασμα χεριών

• Εύκολη κόπωση

• Μυϊκή αδυναμία ποδιών και οίδημα άκρων

• Οίδημα βλεφάρων – Εξόφθαλμο – Διπλωπία

• Διαταραχές περιόδου – Γυναικομαστία

• Διόγκωση ήπατος

• Διόγκωση αδένα – Βρογχοκήλη (Νόσος Graves)

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

Free T3 = 4,0-8,3 pmol/l

Free T4 = 9,0-20,0 pmol/l

TSH = 0,27-4.70 μIU/ml